N. Chafiq El Idrissi / N. Chafiq El Idrissi
05 Arbeidsmiddelen
 >  Werken met lithium-ion accu's
Introductie

In het kader van duurzaamheid wordt op veel projecten van Dura Vermeer elektrisch gewerkt. De inzet van elektrische mobiele werktuigen zoals graafmachines, shovels, trilplaat en grondstamper helpt de bouw om de uitstoot van CO2 en stikstof op de bouwplaats te verlagen. De machines hebben geen verbrandingsmotor meer, maar een elektromotor en lithium-ion accu

Wat is een Lithium-ion energiedrager?
Li-ion is een verzamelnaam voor een verscheidenheid aan batterijen die lithium-ionen gebruiken bij het opslaan en leveren van energie. De Li-ion batterijen worden op dit moment het vaakst gekozen voor toepassing bij lichte- en zware voertuigen en zijn in de markt breed beschikbaar.

Waar komen we deze tegen ?

  • Telefoons
  • Powerbanks
  • Elektrische fietsen
  • Scooters
  • Auto’s
  • Heftrucks
  • Shovels
  • Ons gereedschap!

De voordelen van Li-ion accu's:

  • Hoogste energiedichtheid (t.o.v. lood en NiMH), op de lithium-ion-polymeeraccu na.
  • Geringe zelfontlading (het voor een langere tijd wegleggen van een Li-ion accu is door de bijzonder lage zelfontlading geen probleem. Laad de accu wel ieder half jaar een keer op als je deze een lange tijd niet gebruikt).
  • Hoogvermogen (sterk afhankelijk van kathodemateriaal).
  • 40% lichter dan andere accu’s in het zelfde formaat.
  • Lange levensduur.
  • Geen geheugeneffect.

De nadelen van Li-ion accu's:

  • Relatief duur in aanschaf.
  • Gevaarlijk bij verkeerd gebruik.
Risico's > Wat kan er gebeuren?

Lithium-ion accu’s kunnen brand veroorzaken. Dit kan het gevolg zijn van een thermische of elektrische overbelasting of van een mechanische beschadiging, in combinatie met een hoge energiedichtheid van de accu. De temperatuur in de accu neemt dan steeds verder toe, waardoor op een gegeven moment schadelijke gassen ontsnappen.
De gassen die ontsnappen zijn niet alleen brandbaar en schadelijk voor de gezondheid, maar ze reageren ook heftig op water. Dat maakt de bestrijding moeilijk. In geval van brand werkt een bluspoging met water averechts en ontstaan explosie-achtige effecten.

Zijn deze batterijen gevaarlijk?
Bij normaal gebruik niet! Dus u hoeft zich niet meteen zorgen te maken. Maar ze kunnen brandgevaar opleveren als ze overladen worden, er kortsluiting ontstaat, ze vallen of als ze met water in aanraking komen. Ook als de batterijen niet op een juiste en veilige manier worden opgeladen, kan brand ontstaan. Het bestrijden van zo’n brand is lastig, omdat Lithium-batterijen gevaarlijke stoffen bevat.

De volgende signalen geven aan dat er (waarschijnlijk) een probleem is met de batterij:

  • Lekkende vloeistof
  • (Overmatige) hitte
  • Sterke geur
  • Rook
  • Vonken

Lithium-ion accu’s kunnen brand veroorzaken door:

  • Thermische overbelasting
  • Elektrische overbelasting

Is de batterij vervormd, komen er giftige gassen vrij of staat de batterij in brand? Verlaat de ruimte, informeer leidinggevende/Bhv’er, bel 112. 
Overigens is het mogelijk dat bij calamiteiten aanvullende maatregelen ten aanzien van brand en explosieveiligheid, zoals de inzet van geschikt materieel (bijvoorbeeld Li-ion blusmiddelen), noodzakelijk zijn.

Maatregelen > Wat moet je doen?

Maatregelen voor gebruik en opladen accumaterieel

  • Instructie met betrekking tot het gebruik en opslaan van de accumaterieel
  • Indien je de machine niet kent raadpleeg dan de Materieeldienst/ handleiding
  • Verwijder nooit de beveiligingen tijdens het gebruik;
  • Gebruik uitsluitend goedgekeurd elektrische materieel;
  • Gebruik alleen originele oplader.
  • Houd de accu uit het volle zonlicht en vermijd vrieskou. Temperaturen boven de 60 graden Celsius kunnen in een lithium-ion batterij spontane ontbranding veroorzaken. Batterijen mogen ook nooit onder de 3 graden Celsius opgeladen worden. Dit kan namelijk leiden tot metalen aanslag op de batterijanodes. Dit maakt de batterijen gevoeliger voor uitval door bijvoorbeeld trillingen.
  • Is de accu gevallen, beschadigd of vervormd? Leg hem dan buiten neer en lever ’m zo snel mogelijk in, bij grote materieel een batterij kan beschadigd raken wanneer bijvoorbeeld een shovelbestuurder een aanrijding heeft of tegen een stelling botst. De batterij kan dan geperforeerd worden met de kans op brand als gevolg. Een beschadiging kan er ook voor zorgen dat het batterijmanagementsysteem, de ingebouwde beveiliging van de batterij, beschadigt raakt en niet meer goed werkt. Daarom is het van belang om bij een botsing goed te controleren of de batterij nog naar behoren werkt. Laat daarvoor altijd een deskundige monteur komen.
  • Laad de accu bij voorkeur overdag op
  • Laad de accu op in een ruimte waar een rookmelder hangt
  • Laad de accu nooit op in de schaftruimte / keet
  • Haal de stekker uit het stopcontact als de accu vol is.

Maatregelen voor opslag Li-ion accu’s materieel
Richtlijnen  

Er zijn nog weinig richtlijnen over hoe om te gaan met deze risico’s. Daarom wordt er gewerkt aan een PGS-richtlijn, de PGS-37. Deze zal specifiek gericht zijn op het bedrijfsmatige gebruik van li-ion batterijen (PGS 37-1) en op energieopslagsystemen zoals bijvoorbeeld een buurtbatterij PGS 37-2). 

Momenteel is het concept van PGS 37-1 Lithium-houdende energiedragers: Energie Opslag Systemen – EOS beschikbaar op de site publicatiereeksgevaarlijkestoffen.

Opslag- en oplaadcontainer

Voor bovenstaande maatregelen is door Dura Vermeer Materieel (DVM) een opslag- en oplaadcontainer ontwikkelt. 
Vanuit de duurzaamheidsambitie van Dura Vermeer en Amsterdam (het zogenaamde SOK contract) wordt er vanuit de regio Noord-West zoveel mogelijk met elektrisch gereedschap en materieel gewerkt. Hiervoor is de eerste oplaadcontainer op de Karspeldreef te Amsterdam geplaatst.  

Specificatie container: 
  • Gecombineerde en veilige oplaadvoorziening voor elektrisch materieel
  • 20ft container met dubbele deuren i.v.m. bereikbaarheid beide zijdes
  • Stelling met achterwand verdeelt de container in een groot- en een klein compartiment
  • Grote compartiment biedt plaats aan elektrische shovel en twee elektrische scooters, in het kleine kunnen motorslijpers, stampers en trilplaten etc. opgeladen worden
  • 32A/400V aansluiting aan buitenzijde container
  • LED verlichting met bewegingsschakeling aan binnen- en buitenzijde container

Qua veiligheid zijn de volgende maatregelen getroffen:

  • Lithium batterijen mogen niet opgeladen worden bij een temperatuur onder de 3 graden Celsius, daarom is de container voorzien van een verwarmingsunit met thermostaat.
  • Container is voorzien van een geaarde groepenkast met aardlekschakelaars en goedgekeurde aarding
  • Aan beide zijdes is een brandblusser opgehangen welke speciaal bestemd is voor lithium branden.
  • Duidelijke pictogrammen om te informeren en verbieden.
  • Schokabsorberende vloermat in kleine compartiment aangebracht zodat de accu niet beschadigd, mocht deze onverhoopt vallen.
  • Ventilatiesysteem welke de lucht in de container meermalen per uur volledig ververst.
  • Hillson brandmelder, gekoppeld met de alarmcentrale
  • Aanwezigheid van informatieblad met QR-codes zodat er snel toegang is tot gebruikershandleidingen en andere veiligheidsinformatie.​​​​​​​​​​​​​​