Ik heb ervaring met klachten die ik heb gekregen na contact met de eikenprocessierups.

In deze toolboxmeeting besteden we aandacht aan een insectensoort die vervelende gezondheidsschadelijke klachten kan veroorzaken als je ermee in contact komt. Het gaat om de eikenprocessierups. Deze insectensoort komt vooral voor in een bosrijke omgeving.

Op een groot aantal eikenbomen in Nederland kan men in de maanden mei, juni en juli behaarde rupsen aantreffen. Deze rupsen gaan 's nachts groepsgewijs - in processie - op zoek naar voedsel (eikenbladeren); vandaar de naam eikenprocessierups.

Overdag zitten de rupsen bij elkaar in een spinsel tegen de stam of dikkere takken, waar ze later ook verpoppen. Deze "nesten" bestaan uit een dicht spinsel van vervellingshuidjes met brandharen en uitwerpselen.
De rupsen hebben lange, witte haren, maar voordat ze de beruchte brandharen krijgen, vervellen ze eerst een aantal malen. De brandharen zijn 0,1-0,2 mm lang, en laten makkelijk los waarna ze door de wind worden verspreid. Vanaf mei zijn de rupsen zover gegroeid dat ze brandharen hebben. De rupsen verpoppen begin juli tot een onopvallende nachtvlinder. De vrouwtjes hiervan zetten in augustus hun eitjes weer af.

Hoe herken je de eikenprocessierups?

• De rupsen hebben een zwartbruine kop en een zwartgrijs lichaam, met een donkergrijze rugstreep.
• Ze hebben lange, grijzig witte beharing.
• Deze haren staan op roodachtig oranje wratten.
• Over de stigma's loopt een lichte lijn.
• Vooral het gedrag van de eikenprocessierups is kenmerkend, wanneer ze "in processie" tegen de stam van eiken te vinden zijn.

Verwarring:

Nesten en spinsels van de eikenprocessierups kunnen mogelijk verward worden met die van andere insectensoorten zoals de spinselmot en de bastaardsatijnvlinder.

Aanwezigheid waar en wanneer?

• In eikenbomen;
• Soms ook in grondnesten onderaan de stam;
• In de periode mei tot september;
• Brandharen kunnen ook op de grond terecht komen.;
• Tijdens het maaien of opruimen kunnen ze voor problemen zorgen.

Gezondheidsklachten:

De brandharen van de eikenprocessierups kunnen voor mensen erg vervelend zijn. De pijlvormige haartjes hebben kleine weerhaakjes en kunnen de huid, ogen en luchtwegen binnendringen. Daarbij komen stoffen vrij die reacties oproepen die lijken op allergische reacties. Na contact met de brandharen van deze rups kunnen klachten ontstaan zoals:

• jeuk;
• huiduitslag;
• ademnood;
• irritatie aan de ogen of aan de luchtwegen

Ze kunnen worden veroorzaakt door direct contact met de huid, maar ook door brandharen die met de wind zijn meegevoerd. Over het algemeen verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot weken. Bij aanhoudend ernstige klachten kunt u het beste contact opnemen met de huisarts. Een aantal gemeenten vermindert de overlast van de rups door de nesten te laten verwijderen. Brandharen van de eikenprocessierups kunnen overigens vijf tot zes jaar actief blijven.

• Laat rupsen met rust en vermijd contact met nesten en spinsels;
• Signaleren naar de eigenaar of gemeente (zij kunnen de rupsen verwijderen);
• Voorkomen van blootstelling door het dragen van bedekkende kleding;
• Bij klachten niet krabben / wrijven;
• Was de huid, spoel de ogen;
• Aanwezige brand haren met strippen plakband verwijderen;
• Zorg voor oog spoelfles bij brandharen in de ogen;
• Bij twijfel en/of langdurige klachten neem contact op met je huisarts.